QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ ĐỐI TƯỢNG ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƯA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC

Theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên đã được cai nghiện tại gia đình, cộng đồng hoặc đã được giáo dục nhiều lần tại xã, phường, thị trấn mà vẫn còn nghiện hoặc không có nơi cư trú nhất định phải được đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (CSCNBB). Người nghiện ma tuý tự nguyện làm đơn xin cai nghiện thì được nhận vào cai nghiện tại CSCNBB và không bị coi là bị xử lý vi phạm hành chính. Tổ chức và hoạt động của CSCNBB, chế độ cai nghiện bắt buộc, thủ tục đưa người nghiện ma túy đối với các đối tương này vào CSCNBB được thực hiện theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính (XLVPHC).
Theo quy định của Luật XLVPHC, đối tượng áp dụng biện pháp xử lý hành chính (BPXLHC) đưa vào CSCNBB là người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn mà vẫn còn nghiện hoặc chưa bị áp dụng biện pháp này nhưng không có nơi cư trú ổn định.
Căn cứ các quy định pháp luật nêu trên có thể thấy, đối tượng áp dụng biện pháp đưa vào CSCNBB theo Luật Phòng, chống ma túy năm 2000 và Luật XLVPHC có nhiều điểm giống nhau, đồng thời cũng có sự khác nhau, theo đó, đối tượng áp dụng biện pháp đưa vào CSCNBB phải thỏa mãn các điều kiện:
          Thứ nhất, đối tượng phải là người nghiện ma túy. Người nghiện ma túy là người sử dụng chất ma túy, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần và bị lệ thuộc vào các chất này.      
          Thứ hai, đối tượng phải là người từ đủ 18 tuổi trở lên đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn (đối với người có nơi cư trú ổn định/nhất định) hoặc đã được cai nghiện tại gia đình, cộng đồng mà vẫn còn nghiện hoặc chưa bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn, chưa cai nghiện tại gia đình, cộng đồng nhưng không có nơi cư trú ổn định/nhất định.
          Như vậy, một trong những điều kiện để áp dụng BPXLHC đưa vào CSCNBB là người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên có nơi trú ổn định/nhất định phải “đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn mà vẫn còn nghiện”. Quy định này dẫn đến nhiều cách hiểu và áp dụng khác nhau:
- Ý kiến thứ nhất cho rằng: “Đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn” được hiểu là đối tượng chỉ cần có quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường thị trấn, không phân biệt là đối tượng đã chấp hành hay chưa chấp hành, xong hay chưa xong quyết định (đã có quyết định nhưng chưa thi hành quyết định hoặc đang thi hành quyết định hoặc đã chấp hành xong quyết định).
 - Ý kiến thứ hai cho rằng: “Đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn” được hiểu là đối tượng phải chấp hành xong quyết định giáo dục tại xã, phường thị trấn và được cấp giấy chứng nhận đã chấp hành xong quyết định giáo dục tại xã, phường thị trấn vì khoản 1 Điều 28 Luật Phòng, chống ma túy quy định “Đã …  được giáo dục nhiều lần tại xã, phường, thị trấn mà vẫn còn nghiện” và khoản 1 Điều 96 Luật XLVPHC quy định “Đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn mà vẫn còn nghiện”.
Để việc thi hành pháp luật bảo đảm sự thống nhất, chính xác, Điều 35a Nghị định số 111/2013/NĐ-CP ngày 30/9/2013 của Chính phủ quy định chế độ áp dụng BPXLHC giáo dục tại xã, phường, thị trấn (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 56/2016/NĐ-CP ngày 29/6/2016) quy định: Người được giáo dục sau khi đã chấp hành ít nhất 1/2 (một phần hai) thời gian giáo dục tại xã, phường, thị trấn mà không tiến bộ, tiếp tục thực hiện hành vi vi phạm thuộc trường hợp bị áp dụng biện pháp đưa vào CSCNBB thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã đã ra quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn ra quyết định chấm dứt việc áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn và đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào CSCNBB. Theo quy định của Luật XLVPHC và các văn bản pháp luật có liên quan, đối tượng áp dụng biện pháp đưa vào CSCNBB bao gồm:
- Người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên, có nơi cư trú ổn định, trong thời hạn 02 năm kể từ ngày chấp hành xong quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn do nghiện ma túy hoặc trong thời hạn 01 năm kể từ ngày hết thời hiệu thi hành quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn do nghiện ma túy mà vẫn còn nghiện.
- Người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên, có nơi cư trú ổn định, bị chấm dứt thi hành quyết định giáo dục tại xã, phường, thị trấn do nghiện ma túy.
- Người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên, không có nơi cư trú ổn định.
- Người đang tham gia chương trình cai nghiện tự nguyện tại gia đình hoặc cộng đồng, người đang tham gia điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế.
Cùng với việc quy định về đối tượng áp dụng biện pháp đưa vào CSCNBB như đã nêu trên, Luật XLVPHC và các văn bản pháp luật có liên quan cũng quy định cụ thể về việc không áp dụng biện pháp đưa vào CSCNBB đối với các trường hợp sau đây:
- Người nước ngoài.
- Người không có năng lực trách nhiệm hành chính.
- Người đang mang thai có chứng nhận của bệnh viện.
- Phụ nữ hoặc người duy nhất đang nuôi con nhỏ dưới 36 tháng tuổi được Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đó cư trú xác nhận.
- Người đang tham gia điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện.